لوت، کوره آتشین زمین
دشت لوت دشتی بیابانی در جنوب شرقی ایران است. این دشت، با مساحتی بیش از ۴۰ هزار کیلومترمربع در بین بخش‌هایی از استان‌های کرمان، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی قرار دارد و با مساحتی در حدود ۱۷۵ هزار کیلومتر، حدود ۱۰ درصد از وسعت ایران را دربرگرفته است. بیابان لوت، بیست و هفتمین بیابان بزرگ جهان بشمار می‌رود.
کوره زمین
دشت لوت از جمله مناطق فراگرم و خشک جهان است. هسته آن در گرم‌ترین نقطه بر سطح کره زمین شناخته شده است که بیشترین آن در سال ۲۰۰۵ با بیشینه دمای نزدیک به 71 درجه سانتیگراد ثبت گردیده است.
دانشمندان علت گرمای بالای آن را رنگ تیره و خشکی سطح آن دانسته‌اند که موجب جذب گرمای خورشید می‌شود. در تحقیقات جدید ناسا که با استفاده از اطلاعات ماهواره‌ای ۲۰ سال گذشته انجام شد مشخص شده دمای دشت لوت در طول این سال‌ها حتی دمای ۸۱ درجه سانتیگراد را تجربه کرده است.
بین سال‌های ۱۹۹۲ تا ۲۰۱۲ بر اساس اعلام سازمان جهانی هواشناسی بالاترین دمای ثبت‌شدهٔ هوا متعلق به ایستگاه هواشناسی العزیزیه لیبی واقع در صحرای بزرگ آفریقا بود که دمای هوا در ۱۳ سپتامبر ۱۹۹۲ در این ایستگاه ۵۸ درجه سانتیگراد ثبت شده است.
در مطالعه گرم‌ترین نقاط کره زمین با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای سنجنده مدیس طی سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۹ توسط ناسا، بیابان لوت به‌عنوان گرم‌ترین نقطه کره زمین اندازه‌گیری شد که در سال ۲۰۰۵ با حدود دمای 71 درجه سانتیگراد گرم‌ترین رکورد دما در تمام زمین را ثبت کرده است.
این دما ۱۲ درجه سانتیگراد بیش‌تر از رکورد رسمی دمای هوای زمین است که در سال ۱۹۹۲ در لیبی ثبت شده است.
مرتفع‌ترین هرم‌های ماسه‌ای دنیا
حوضهٔ آبگیر دشت لوت بسیار وسیع است و محدودهٔ آن قسمتی از است خراسان، سیستان و بلوچستان، و کرمان را در بر می‌گیرد.
حد شمالی این حوضه از مشرق به مغرب، خط‌الرأس ارتفاعات شمالی بیرجند شامل کوه مؤمن آباد و کوه طاق آشیان، و بلندی‌های شمال نایبند شامل کوه آتشان و کوه نایبند در حوالی مدار ۳۲ درجه است و از جنوب تا دامنه‌های شمالی ارتفاعات آذرین شاهسواران و جبال بارز در شمال مدار ۲۸ درجه گسترش دارد. در مغرب، خط‌الرأس ارتفاعات کرمان، مشرف به چاله‌های ریزو، کرمان و ماهان از نصف‌النهار ۶۰ درجه و ۳۰ دقیقه تا دامنه غربی کوه تفتان این حوضه را محدود می‌نماید. پس دشت لوت محدوده‌ای است بین استان‌های خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و کرمان.
دشت لوت یکی از شگفت‌انگیزترین عوارض بیابانی دنیا است.
لوت، بزرگ‌ترین شهر کلوخی جهان است.
منطقه کلوت‌ها از دور به خرابه‌های شهری بزرگ می‌ماند که توصیف‌های گوناگون از آن شده است نظیر شهر خیالی یا شهر لوت.
مرتفع‌ترین هرم‌های ماسه‌ای دنیا در لوت است. مرتفع‌ترین هرم‌های شناخته شده دنیا در لیبی حداکثر ۳۰۰ متر ارتفاع دارند اما در لوت ارتفاع برخی هرم‌ها گاه به ۴۸۰ متر هم می‌رسد.
همچنین ۴۰ مخروط آتشفشان کواترنر در سطح دشت لوت وجود دارد.
پهنه‌های وسیع ماسه و ریگ با طیف رنگی قهوه‌ای روشن تا خاکستری و سیاه نظیر «گدار باروت» که چون خاک آن سیاه و شبیه باروت است به این نام خوانده می‌شود.
گیاهانی در دل آتش
در حدود ۲۰ کیلومتری شهداد، درختان و درختچه‌های گز در گلدان‌های بیابانی لوت جای گرفته‌اند که به آن نبکا یا تل‌های گیاهی گفته می‌شود.
زمین‌های بین نبکاها پوشیده از ماسه است و نبکاها عموماً در سطح همواری که میزان ماسه آن متوسط و سطح آب زیرزمین بالا بوده یا رطوبت موجود کافی برای حیات پوشش گیاهی باشد ظاهر می‌شوند. عناصر تشکیل‌دهنده نبکا شامل ماسه - لای، رس و سلت است.
زیرخاکی‌های لوت
در بررسی ده روزه آقوس شهداد که در ۷ کیلومتری دشت لوت قرار دارد، اشیاء متعددی متعلق به هزاره سوم و سفال‌هایی از هزاره چهارم قبل از میلاد در مقابر مکشوفه به‌دست‌آمده که شامل ظروف سفالین که با رنگ‌های قرمز و نقوش مختلف تزیین یافته‌اند که از لحاظ سبک و شیوه کار با ظروف مکشوفه در بلمپور بلوچستان و خوراب کرمان شباهت کامل دارد. همچنین کوزه سفالین نخودی رنگ ظریفی به دست آمد که روی آن سه نوار قرمزرنگ دیده می‌شود. حدفاصل این نوارها با تصاویر عقاب پر گشوده و خطوط شکسته موازی به رنگ سیاه تزیین شده است. نظیر این ظرف سر مرز ایران و پاکستان در تپه‌ای به نام کولی ماهی کشف گردید که قدمت آن‌ها به هزاره سوم قبل از میلاد می‌رسد و همچنین با ظروف رنگارنگ شوش قابل‌مقایسه است.
در گورهای مکشوفه تعدادی ظروف از جنس مرمر و سنگ‌های آهکی خاکستری‌رنگ کشف گردیده است. ظروف مرمر رنگارنگ این ناحیه با اشیاء مرمری شوش که متعلق به هزاره سوم قبل از میلاد است شباهت کلی دارد. کشف این نوع اشیاء در محل مزبور رابطه قوم آقوس را با نقاط دورتری ثابت می‌کند. همچنین ظروف فلزی و تزیینی نیز در این منطقه کشف شده است.
دیدگاه خود را بنویسید